Werken aan een goede ecologische kwaliteit

Daar waar mogelijk en doelmatig koppelen we maatregelen en projecten van het waterschap aan die van partners. Op deze wijze dragen we tegelijkertijd bij aan andere beleidsdoelstellingen zoals voor de Natura2000 gebieden. Als het kan, combineren we projecten, bijvoorbeeld van gemeenten, die de beleving van water willen vergroten. Ook streven we naar verdere samenwerking met de landbouwsector, die een goede bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit. LTO (land en tuinbouw organisatie) Nederland heeft het initiatief genomen voor een Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW (Deltaplan Agrarisch Waterbeheer)). Daarin staat hoe de sector wil bijdragen aan een betere waterkwaliteit en -kwantiteit. Samenwerking tussen het agrarisch bedrijfsleven, de partners in de waterketen en de waterschappen vergroot de effectiviteit van de aanpak. Het waterschap, de LTO en het landbouwbedrijfsleven in de regio bekijken samen welke projecten hiervoor opgezet worden.

Om de wateropgaven voor een watersysteem inzichtelijk te maken, maakt het waterschap een analyse op stroomgebiedsniveau. De toestand van een watergang is mede afhankelijk van het gebied dat afwatert op deze waterloop; het stroomgebied. Dit geldt voor zowel de kwaliteit als de kwantiteit (droogval, piekafvoeren) van het water. Ook voor de bepaling van de meest effectieve maatregelen voor een waterlichaam, wordt de analyse op stroomgebiedsniveau als uitgangspunt gehanteerd.

Voor het realiseren van een goede ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater zijn een meer natuurlijke inrichting van waterlopen en een natuurlijker peilbeheer effectieve maatregelen. Hierbij willen wij meer aansluiten bij en gebruiken maken van de natuurlijke processen en potenties van een gebied ('Building with Nature'). . Dit houdt in dat natuurlijke processen, binnen grenzen, hun gang kunnen gaan. Bij beken in hellend gebied gaat het bijvoorbeeld om aanlanding (afzetting van zand en slib waardoor land aangroeit) en meandering (proces waardoor beken en rivieren kronkelen). Ook kunnen dit maatregelen zijn zoals het natuurvriendelijke inrichten van de oevers of het veranderen van het profiel, zoals verondiepen, verbreden of juist versmallen van de waterloop. Dit is afhankelijk van het watertype en de mogelijkheden voor aanpassing. Aanpassingen in het hele stroomgebied kunnen ook helpen om de problemen van droogval en piekafvoeren aan te pakken.

Daar waar mogelijk wordt het onderhoud geëxtensiveerd om een betere ecologische kwaliteit te realiseren. We kiezen daarbij voor een risicobenadering waarbij het effect van beperkter onderhoud nauwkeurig wordt afgewogen tegen het bijbehorend risico op wateroverlast voor de aanwezige gebruiksfuncties. Extensiever onderhoud zal meer structuurvariatie in het systeem geven, wat een positief effect heeft op de ecologie. Ook het laten liggen of inbrengen van dood hout kan daaraan bijdragen. Het waterschap onderzoekt of de inzet van blauwe diensten hier toepasbaar en effectief is.

Veel vissoorten zijn voor het verzamelen van voedsel, paaien (het voortplantingsgedrag van vissen) en hun opgroeigebied afhankelijk van andere wateren. Hiervoor moeten deze vissen zich kunnen verplaatsen en worden obstakels, zoals stuwen en gemalen, vispasseerbaar gemaakt. We richten ons op een effectief netwerk en werken samen met andere waterschappen en met Duitsland om een grensoverschrijdend vismigratienetwerk van bron tot zee te ontwikkelen. Een goed functionerend netwerk heeft een belangrijke rol als het gaat om genetische uitwisseling, voldoende leef- en voortplantingsruimte voor kenmerkende faunapopulaties en voldoende migratiemogelijkheden naar paaigebieden. We blijven ook het zogenaamde passieve spoor volgen, waarbij ook buiten het vismigratienetwerk bij bouw of renovatie van stuwen en gemalen gekeken wordt of deze kosteneffectief passeerbaar kunnen worden gemaakt. Kwetsbare watersystemen worden alleen vispasseerbaar gemaakt wanneer verstoring van de ecologie door exoten (niet inheemse planten en dieren) niet kan plaatsvinden.

De verbetering van de waterkwaliteit verloopt langzaam en het kan vele jaren duren voordat de effecten zichtbaar worden. Het is daarom belangrijk dat waterschappen blijven investeren in kennisontwikkeling. Een voorbeeld is het STOWA (stichting onderzoek waterschappen)-onderzoeksprogramma Watermozaïek (onderzoeksprogramma van de STOWA), een samenwerkingsverband tussen waterschappen en wetenschappers, gestuurd vanuit de praktijk van het waterbeheer. Binnen het Watermozaïek onderzoeken we de effecten van maatregelen op de ecologische toestand en de waterkwaliteit van oppervlaktewateren.Een ander voorbeeld is het onderzoek naar kennis en bestrijding van exoten (niet inheemse planten en dieren) dat door de waterschappen gezamenlijk landelijk wordt opgepakt.