Voorkomen van overstromingen met primaire keringen

Keringen die niet aan de norm voldoen, zijn of worden opgenomen in het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP (hoogwaterbeschermingsprogramma)). De uitvoering krijgt voorrang op basis van risico’s. Het programma heeft een ‘voortrollend’ karakter. Het wordt elk jaar door de waterschappen en het Rijk voor een periode van zes jaar opgesteld met een doorkijk van twaalf jaar. De programmering voor de eerstvolgende zes jaar is gedetailleerd en voor de daaropvolgende twaalf jaar globaler van aard.

De waterschappen sturen actief op het HWBP. In het HWBP wordt ook aan kennisontwikkeling gedaan, bijvoorbeeld over het piping (fenomeen waarbij water onder de dijk doorstroomt en dan vaak zand meevoert waardoor de dijk verzwakt)-mechanisme. Zo kunnen de nieuwste inzichten worden meegenomen bij de voorbereiding en uitvoering van de versterkingsprojecten.

Bij dijkverbeteringen streven we naar ‘in één keer goed’. Het waterschap staat in beginsel voor een sobere en doelmatige uitvoering van de versterkingsopgave. We streven naar een goede inpassing in het landschap en zoeken naar mogelijkheden voor behoud en versterking van de ruimtelijke kwaliteit, waaronder ook cultuurhistorische en natuurwaarden. We staan open voor, en denken mee over, opgaven van partners in het stedelijk en landelijk gebied. Bijvoorbeeld een multifunctionele kering waarbij de stedelijke gebruiksfunctie en de waterkerende functie zijn geïntegreerd in het ontwerp. Samenwerking en innovatieve oplossingen zijn hierbij cruciaal. Dijkversterkingsmaatregelen koppelen we zo mee met andere ruimtelijke opgaven en vice versa. Dit beperkt de (werk)overlast in het gebied en vergroot de kans op het realiseren van een maatschappelijke meerwaarde.

In de periode tot de wettelijke vaststelling in 2017 passen we, waar mogelijk en mits kosteneffectief, de nieuwe normen voor waterkeringen al meteen toe. In de verkenningsfase van een versterkingsmaatregel nemen we de nieuwe norm als één van de varianten in beschouwing.

Het waterschap wil de komende jaren invulling geven aan de zogenaamde zorgplicht. Dat is de wettelijke taak om de primaire waterkeringen aan de veiligheidseisen te laten voldoen en voor preventief onderhoud en beheer te zorgen. Voor een goede invulling van deze zorgplicht moet er continu inzicht zijn in de feitelijke toestand van de waterkering. Hiervoor maken we gebruik van diverse instrumenten, zoals een legger (kaart met watergangen, afmetingen en onderhoudsafspraken die hoort bij de keur) waar wordt omschreven waar de primaire kering (waterkeringen langs de zee, het ijsselmeer en de grote rivieren) naar ligging, vorm, afmeting en constructie aan moet voldoen, beheerplannen en handhaving en vergunningverlening. Daarnaast is inspectie en monitoring van de kering nodig. Invulling geven aan zorgplicht voor waterveiligheid betekent een extra opgave om de werkprocessen, het informatiebeheer en de crisisbeheersing op elkaar af te stemmen. Het Rijk houdt toezicht op de naleving van de zorgplicht. Vanaf 2017 krijgt het toezicht haar definitieve vorm.

Om het risico op overstroming te beperken mogen er geen activiteiten of ruimtelijke ontwikkelingen op of bij een waterkering plaatsvinden die ten koste gaan van het functioneren van de waterkering (ook niet voor toekomstige maatregelen voor dijkversterking). Voor de instandhouding van waterkeringen en kunstwerken worden beschermingszones (A en B) en een ‘profiel van vrije ruimte’ gehanteerd. Binnen deze zones gelden beperkingen voor het uitvoeren van werkzaamheden en ruimtelijke ontwikkelingen. Hiermee worden de keringen beschermd tegen activiteiten die de keringen kunnen verzwakken. Als er geen sprake is van een onaanvaardbare toename van het risico kunnen initiatiefnemers een vergunning aanvragen, waarin de voorwaarden voor activiteiten of ruimtelijke ontwikkelingen worden vastgelegd.